Ostatnio nad Stanami Zjednoczonymi przeszedł groźny tajfun, przed którym ostrzegały władze. Mimo jasnych komunikatów o ewakuacji wiele osób nadal pozostało w swoich domach i narazili życie nie tylko swoje, ale też ratowników. Czy da się wyjaśnić, dlaczego część ludzi w obliczu katastrofy naturalnej, wypadku samochodowego czy innej niebezpiecznej sytuacji pozostaje bierna? Dlaczego tak wiele osób nie szuka ratunku? Koniecznie zobacz ten odcinek, bo może uratować Ci życie!

Bez względu na to, co spotyka Cię w życiu, twoja pierwsza analiza nowej sytuacji polega na postrzeganiu jej w kontekście tego, co dobrze znasz, a następnie na porównaniu i kontrastowaniu nowej sytuacji z tym, co się zazwyczaj dzieje. Dlatego jesteś skłonny do interpretowania dziwnych i alarmujących sytuacji tak, jakby były czymś całkiem normalnym.

Iluzja normalności

Tak zwana ,,iluzja normalności” powoduje, że zaprzeczasz rzeczywistości i jesteś niezdolny do reagowania na nieznaną sytuację. Ta dziwna, obezwaładniająca tendencja do zapominania o instynkcie samozachowawczym jest sprzeczna z tym co znamy z filmów. Jak się okazuje, nie wszyscy ostrzegani o niebezpieczeństwie rzucają się do ucieczki. Mark Svenhold, jeden z łowcy tornad, opowiadał jak ludzie nawet po wysłuchaniu wielu ostrzeżeń o zbliżającym się huraganie udawali, że to nie ich problem.

Taka iluzja, mechanizm wyparcia lub zaprzeczenia, pojawia się w mózgu bez względu na skalę problemu. Zarówno wtedy, gdy od dłuższego czasu wiemy o nadchodzącym niebezpieczeństwie, jak i w sytuacji, kiedy od śmierci dzielą nas sekundy. W niebezpiecznych sytuacjach, na przykład na tonącym statku, w płonącym wieżowcu, katastrofie lotniczej, podczas strzelaniny lub tornada, istnieje prawdopodobieństwo, że zostaniemy do tego stopnia obezwładnieni groźnym zalewem niejasnych informacji, że nie będziemy w stanie podjąć działania i zamiast uciekać, będziesz siedział sparaliżowany i jakby odcięty od świata.

John Leach, zajmuje się badaniem zjawiska paraliżu w obliczu strachu. Mówi, że około 75% ludzi nie jest w stanie rozsądnie myśleć podczas katastrofy a około 30 reaguje histeryczną i dezorientującą paniką.

Według psychologów, z katastrof ratują się ludzie w jakimś stopniu przygotowani na najgorsze i posiadający pewne doświadczenie. Zebrali wcześniej jakieś informacje, odbyli ćwiczenia, przygotowali się na katastrofę. W samolocie sprawdzili usytuowanie wyjść ewakuacyjnych i na sucho, wyobrażali sobie jak zachowaliby się w sytuacji zagrożenia. Są to też często osoby, które np. w dzieciństwie znaleźli się w pożarze lub przeżyli powódź.

Mechanizm zaprzeczania

Mechanizm zaprzeczania sprawia, że reagujesz na sytuację kryzysową stagnacją i udajesz, że wszystko będzie tak przewidywalne jak przedtem. Ci którzy potrafią zwalczyć to uczucie, potrafią też coś zrobić i uratować się jak najszybciej.

Iluzja normalności to samopocieszanie się poprzez wiarę, że wszystko jest w porządku. Jeśli zachowujemy się w normalny, typowy dla nas sposób,w dalszym ciągu postrzegamy świat, jakby nic złego się nie działo. Ta iluzja odnosi się do stanu umysłu, kiedy próbujemy sprawić, żeby wszystko było ok, poprzez wiarę w to, że tak jest.

Odmowa zaakceptowania myśli

Mechanizm zaprzeczania powoduje odmowę zaakceptowania myśli, że mogą nas spotkać różne okropne wydarzenia, nawet jeśli istnieją liczne przesłanki wskazujące na ich rychłe zaistnienie. Pierwsze uczucie, które Cię ogarnia w sytuacji zagrożenia, to przemożna potrzeba bezpieczeństwa. Kiedy staje się oczywiste, że to niemożliwe, odpływasz w sen na jawie. Ci, którzy przeżyli atak na World Trade Center, opowiadają o tym, że przed ucieczką zbierali swoje rzeczy, wkładali płaszcze, dzwonili do bliskich, wyłączali komputery i rozmawiali. Nawet kierując się ku wyjściu po schodach, większość robiła to raczej powoli bez żadnych krzyków czy pośpiechu.

W miarę jak twój mózg rozpowszechnia dane, twoim najgorętszym pragnieniem jest uzyskanie zapewnienia, że to nie dzieję się naprawdę. Czekasz na nie do momentu, kiedy okazuje się, że to niemożliwe.

Efekt wystąpienia mechanizmu zaprzeczenia można zauważyć przy wszystkich większych zjawiskach i wydarzeniach. Takich jak globalne ocieplenie, epidemie otyłości czy krachy na giełdzie. Regularne podkręcanie paniki przez media często jeszcze bardziej stymuluje działanie ,,iluzji normalności”. Przy tak wielkim informacyjnym hałasie trudno zdecydować, kiedy jest to prawdziwy alarm, a kiedy tylko próba. Instynkt podpowiada nam konieczność dokonania ocen tego, jak daleko sytuacja odbiega od normy. A podjęcia działania tylko wtedy, kiedy osiągnie ona punkt krytyczny. Niestety często następuje to w momencie, kiedy na ratunek jest już za późno…

A Ty, brałeś kiedyś udział w niebezpiecznej sytuacji? Myślisz, że w obliczu katastrofy ratowałbyś się jak najszybciej? Czy raczej obserwował co się dzieje dookoła i zwlekał do ostatniej chwili?

Daj mi znać w komentarzu co o tym myślisz, a także jakie inne psychologiczne zjawiska są dla Ciebie interesujące- pomoże mi to zaplanować kolejne filmy na tym kanale.

A tymczasem…

Zachęcam Cię do zrobienia bezpłatnego testu na temat tego, czy jesteś łatwym celem manipulacji, który znajdziesz tutaj: https://dorotafilipiuk.pl/testy/

“Cześć! Nazywam się Dorota Filipiuk i od 10 lat pomagam ludziom uczyć się efektywnie, wykorzystując wiedzę na temat tego, jak uczy się nasz mózg. Jestem psychologiem, trenerem i coachem w trakcie certyfikacji. Przeprowadziłam ponad 15 tysięcy godzin na sali szkoleniowej i sprzedałam ponad 21 000 kursów online, dlatego ludzie ufają moim umiejętnościom.“

Zapraszam Cię do zajrzenia na mojego funpaga: Kliknij!

Dorota jest współautorką produktów wspierających proces diagnozy i rozwoju potencjału zdolnych gimnazjalistów, prelegentką na licznych konferencjach i gościem w wielu podcastach. Prowadzi kanał w serwisie YouTube i podcast ,,Efektywność Osobista”.

Jej artykuły znajdziesz m.in. w Wysokich Obcasach, Estate i przede wszystkim Forbes’ie.

Była wykładowcą na dwóch uczelniach wyższych, prowadziła szkolenia m.in. dla MAN, Stella i Bank Polski. W podróży dookoła świata założyła 2 firmy online. Jest szczęśliwą mamą Kornelki, pasjonatką zdrowego stylu życia. W wolnych chwilach kocha malować i uprawiać aerial yogę.